Lá cây hà thủ ô có uống được không? Tác dụng và cách sử dụng?

Hà thủ ô là vị thuốc bổ trong y học cổ truyền, có công dụng làm trẻ hóa, tóc bạc hóa đen. tại Việt Nam có hai vị thuốc thuộc hà thủ ô là hà thủ ô đỏ (được Trung Quốc và Nhật Bản xem là vị chính thức) và Hà thủ ô trắng (được gọi là nam hà thủ ô). Bài viết này sẽ tập trung vào vị thuốc hà thủ ô đỏ.

1. Hà thủ ô là cây gì?

Hà thủ ô đỏ còn gọi là cây thủ ô, dạ giao đằng, dạ hợp, địa tinh, khua lình (Thái), măn đăng tua lình (Lào – Sầm Nưa), mằng năng ón (Thổ). Theo giải nghĩa của người dân ở Sầm Nưa, Lào, tên gọi thông thường Măn đăng tua lình được đặt tên theo như hình thù và vị trí cây thường mọc. Măn đăng là hình củ khoai lang, tua lình là con khỉ. Đây là loại cây có củ giống hình củ khoai lang và phân bố tại những khu vực khỉ hay đi lại.

• Tên quốc tế: Polygonum multiflorum (Thunb.) hoặc Fallopia multiflora (Thunb.)
• Tên tiếng Trung: 何首乌 (He shou wu)
• Họ: Rau răm (Polugonaceae)

Hà thủ ô là cây dây leo, sống lâu năm. Thân mọc xoắn vào nhau, mặt phí ngoài có màu xanh tía, nhẵn, không tồn tại lông. Lá mọc so le, có cuống dài.

Phiến lá hình tim hẹp, dài 4 – 8cm, rộng 2,5 – 5cm, đầu nhọn, cuống hình tim hoặc hình mũi tên, mép nguyên hoặc hơi lượn sóng. Cả hai mặt lá đều nhẵn và không tồn tại lông. Lá kèm mỏng manh, màu nâu nhạt ôm lấy thân.

Hoa nhỏ, đường kính 2mm, có cuống ngắn từ là một trong – 3mm. Hoa mọc thành từng chùm nhiều nhánh. Cánh hoa màu trắng. Mùa hoa thường vào tháng 9 – 11, ra quả tháng 12 – 2.

Củ hà thủ ô có hình trụ dài, không đều. Mặt cắt theo đường ngang có lớp sần mỏng manh màu nâu sẫm, mô mềm. Vỏ màu đỏ hồng, có nhiều bột, lõi giữa có thể bị hóa gỗ.

2. Phân bố

Hà thủ ô đỏ thường mọc hoang ở rừng, núi, nhiều nhất ở những tỉnh phía tây bắc, sau tới những tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Lào Cai, Lai Châu, Tây Nguyên…

Ở Trung Quốc, cây thường phân bố tại những tỉnh Giang Tô, Quảng Đông, Tứ Xuyên, Hồ Bắc, Phúc Kiến. Ngoài ra có được phát hiện ở Nhật Bản và Ấn Độ.

3. Thu hái, chế biến

Cây thường được trồng bằng dây hoặc hạt, sau 4-5 năm trở lên mới có thể thu hái.

Cây được thu hái vào trong ngày xuân hoặc ngày thu tuy nhiên thường thu hái vào trong ngày thu.

Củ được đào về rửa thật sạch đất, bổ đôi hoặc bổ tư, đồ rồi phơi khô. một vài trong những khu vực không đồ, thái thành những miếng rồi phơi ngay.

Có nhiều người đồ hà thủ ô với đậu đen, đồ xong tiếp theo phơi khô, rồi tiếp tục đồ với đậu đen. Như vậy, qua 9 lần đồ, 9 lần phơi được miếng hà thủ ô đen mới dùng. Hà thủ ô này gọi là hà thủ ô chế.

Cách tiến hành rõ ràng như sau:

• Củ hà thủ ô đỏ ngâm nước vo gạo trong vòng 1 ngày tiếp theo rửa thật sạch
• Cứ 1kg hà thủ ô cho 100g đỗ đen và 2 lít nước
• Nấu tới khi gần cạn nước. Trong trình tự nấu nên đảo thường xuyên để đậu và hà thủ ô chín đều
• Khi củ đã mềm lấy ra tiếp theo phơi khô 1-2 nắng
• Tiếp tục đồ và phơi với đỗ đen tới khi đủ 9 lần.

4. Thành phần hóa học

Hà thủ ô đã được phân tích từ lâu và có những hợp chất quan trọng, Trong số đó:

• Anthraglucozit (chrysophanola, emodin, rhein): 1,7%
• protein: 1,1%
• Tinh bột: 4,2%
• Chất béo: 3,10%
• Chất vô cơ: 2,4%
• Chất tan trong nước: 26,4%
• Lecithin

5. Mùi vị và tính vị

Theo y học cổ truyền, củ hà thủ ô đỏ có vị đăng đắng ngọt, hơi chát, tính ôn. vị đăng đắng của hà thủ ô liên quan tới lạnh, vị chát liên quan tới táo sáp.

Thân và lá của hà thủ ô có vị ngọt, tính bình.

6. Lá cây hà thủ ô có uống được không? Tác dụng của hà thủ ô là gì?

Theo Y học truyền thống, hà thủ ô quy vào kinh can, thận, có nhiều công dụng như bổ huyết, bổ can thận, nhuận trường, mạnh gân xương. Trong Y học tiến bộ, hà thủ ô này cũng đều phải có nhiều công dụng. rõ ràng:

6.1. Hà thủ ô giúp nhuận trường

Hà thủ ô có công dụng tránh táo bón, đi ngoài ra máu. công dụng này là nhờ hai thành phần, Anthraglucosid kích thích co bóp ruột, kích thích tiêu hóa trong lúc Anthraquinon trong hà thủ ô tăng cường nhu động ruột, giúp nhuận trường.

6.2. Hà thủ ô đỏ chữa rụng tóc, tóc bạc sớm

Hà thủ ô đỏ từ lâu được biết có công dụng chống rụng tóc, tóc bạc sớm. Theo kinh nghiệm truyền thống, sử dụng hà thủ ô trong 1-2 tháng sẽ cải thiện tình trạng rụng tóc tới trên 80%. Với trường hợp tóc bạc sớm khi sử dụng 3-4 tháng có thể làm hạ con số tóc bạc 20-25%.

6.3. Hà thủ ô cải thiện thần kinh

Nhờ thành phần là Lecithin trong hà thủ ô giúp chống suy nhược thần kinh, giúp sinh dịch huyết, cải thiện chuyển hóa. Theo tư liệu Những thảo dược và vị thuốc Việt Nam chỉ ra, dùng dung dịch Lecithin pha loãng 1/10000 tới 1/200000 có công dụng làm mạnh tim cô lập, nếu tim đã yếu mệt thì công dụng càng rõ rệt hơn.

6.4. Giúp bổ huyết, chống thiếu máu, suy nhược cơ thể

Theo Y học truyền thống, hà thủ ô quy vào kinh can, thận, giúp thận sinh tinh, sinh huyết. Y học tiến bộ cũng chỉ ra, hà thủ ô có thể làm tăng số lượng hồng huyết cầu, song song đó giảm mỏi mệt, ngon miệng, ngủ được, đại tiểu tiện giản dị và đơn giản và tăng cân.

6.5. Hà thủ ô giúp bảo vệ gan

những hợp chất Stilben trong hà thủ ô đỏ có công dụng bảo vệ gan thông qua cơ chế đào thải độc gan và chống tác hại của oxy hóa. Ngoài ra, hà thủ ô đỏ còn tăng cường tính năng gan, ức chế tăng GOT và GPT (2 enzyme trong gan).

6.6. Hà thủ ô kháng khuẩn

nước thuốc sắc bởi hà thủ ô đỏ ức chế vi khuẩn lao. Ngoài ra, thành phần resveratrol (thuộc nhóm Stilben) trong hà thủ ô cũng đều phải có công dụng kháng khuẩn, kháng nấm.

6.7. Hà thủ ô giảm máu nhiễm mỡ

Nước sắc của hà thủ ô có công dụng giảm máu nhiễm mỡ, giảm cholesterol. Cũng nhờ Resveratrol trong nhóm Stilben có công dụng giảm những chỉ số như cholesterol toàn phần, LDL Cholesterol – mỡ xấu, triglyceride. qua đó phòng xơ vữa động mạch và tai biến do xơ vữa động mạch gây nên.

6.8. Hà thủ ô đỏ giúp tăng sinh hoạt Estrogen

Trong một vài trong những thử nghiệm về hoạt tính Estrogen (Estrogen thực vật) được đo lường và thống kê trong chiết xuất từ củ hà thủ ô cho thấy, trong rễ cây hà thủ ô có hoạt tính sinh học giống vậy Estrogen trong cơ thể phụ nữ . Điều này còn có thể là hướng đi mới trong việc bổ sung nguồn Estrogen thực vật để cải thiện những biểu hiện tiền mãn kinh – mãn kinh.

6.9. Một vài trong những công dụng khác

Hà thủ ô còn là vị thuốc quý chữa những bệnh và vấn đề như:

• Thận suy, gan yếu
• Sốt rét mạn tính
• Ít sữa
• những bệnh phụ nữ sau khoản thời gian đẻ
• Đau sườn lưng, thấp khớp, di tinh, khí hư
• tiểu dắt, tiểu buốt, tiểu ra máu
• Bệnh ngoài da, mẩn ngứa
• phái mạnh tinh yếu khó có con
• Ù tai, hoa mắt chóng mặt
• Đau sườn lưng mỏi gối

7. Thực hư hà thủ ô nhuận sắc, đỏ da, xanh tóc?

Rất nhiều tư liệu có lưu lại công dụng của hà thủ ô trong việc kích thích những nang tóc phát triển như “ích khí, cải thiện tinh thần, bảo vệ vẻ đẹp, đen tóc và kéo dãn tuổi thọ”. Một tư liệu khác ghi “hà thủ ô có ích cho tinh, thận, lá lách, xương và tóc như một loại thuốc bổ trong y học truyền thống Trung Quốc”.

Sở dĩ hà thủ ô giúp nhuận sắc, đỏ da, xanh tóc là nhờ:

Hà thủ ô có thể kích thích tổng hợp melanin, phục hồi hắc sắc tố cho tóc. Ngoài ra chúng còn chứa hợp chất 2-3-5-4’tetrahydroxy stilbene-2-0-β-D-glucid (một chất làm mọc tóc). qua đó giảm tình trạng tóc bạc, tóc dễ gãy rụng, xơ rối.

Hà thủ ô bổ huyết, đẹp da được cho là do xúc tiến trình tự tạo huyết khối thông qua việc ức chế monoamine oxidase (MAO) để tăng mức setoronin. Ngoài ra, hà thủ ô còn hỗ trợ tăng cường sự hồi phục của tiểu cầu, bạch huyết cầu và số lương hồng huyết cầu. Khi “chất lượng” máu được cải thiện sẽ hỗ trợ da, tóc được tươi nhuận hơn.

8. Các bài thuốc từ hà thủ ô đỏ

8.1. Bài thuốc cho những người thần kinh suy nhược, thưởng thức khó tiêu

vật liệu:

Hà thủ ô 10g, đại táo 5g, thanh bì 2g, trần bì 3g, sinh khương 3g, cam thảo 2g

Cách tiến hành:

• Sắc những vật liệu trên với 600ml
• Đun gần cạn tới khi còn 200ml nước
• Nên chia nhỏ thành 3-4 bữa, uống hết trong ngày

8.2. Bài thuốc thất bảo mỹ nhiệm đơn

Đây là bài thuốc được cho là “làm tóc trắng hóa đen”, mạnh gân xương, bền tinh khí, tồn tại lâu.

Cách tiến hành:

• Lấy hà thủ ô đỏ và hà thủ ô trắng mỗi thứ 600g tiếp theo ngâm nước vo gạo trong 4 ngày
• Cạo sạch vỏ hai vị thuốc trên và rửa thật sạch
• Đãi đậu đen tiếp theo xếp một lượt hà thủ ô, một lượt đậu đen đồ chín
• Đồ và phơi nắng qua đủ 9 lần tiếp theo sấy khô và tán bột
• Xích phục linh và bạch phục linh mỗi vị 600g, cạo gọt vỏ, tán bột tiếp theo đãi với nước trong, lọc bột lắng ở dưới, nắm lại, tẩm với sữa người phơi khô.
• Ngưu tất 320g ngâm tẩm rượu 1 ngày, cắt mỏng manh trộn với hà thủ ô, đồ với đậu đen vào lần thứ 7, 8, 9 tiếp theo đem đi phơi khô
• Đương quy 320g ngâm tẩm rượu phơi khô
• Câu kỷ tử 320g ngâm tẩm rượu phơi khô
• Thỏ ty tử 320g ngâm tẩm rượu cho nứt ra, nghiền nát, phơi khô
• Bổ cốt chi 100g, trộn với vừng đen sao cho có hương thơm
• toàn bộ vật liệu trên nghiền nát, trộn thêm mật vào làm thành viên 0,50g (bằng hạt ngô).
• Ngày uống 3 lần, mỗi lần 50 viên (sáng dùng cùng rượu nóng, trưa dùng nước gừng và tối dùng nước muối hạt).

(Đây là bài thuốc được trích trong Tích thiện đường phương)

8.3. Bài thuốc hà thủ ô hoàn

Đây cũng là bài thuốc mạnh gân xương, bổ tinh bổ huyết, giúp tóc đen, trẻ hóa. Tuy nhiên bài thuốc này còn có ít vị vị thuốc hơn.

Cách tiến hành:

• Hà thủ ô 1800g cắt mỏng manh, ngưu tất 600g cắt mỏng manh. Hai vị trộn lẫn đều tiếp theo đồ cùng 1 đấu to đậu đen đã đãi sạch
• Đồ tới khi chín tiếp theo lấy thuốc ra phơi khô rồi tiếp tục đồ 3 lần
• Lấy ra tán bột tiếp theo thêm thịt táo đen Trung Quốc trộn lại thành viên 0,5g
• Ngày uống 3 lần, mỗi lần 30 viên
• Dùng rượu hâm nóng để chiêu thuốc

(Đây là bài thuốc trong Hòa tễ cục phương).

8.4. Bài thuốc hà thủ ô tán

Đây là bài thuốc có công dụng tăng cường sinh huyết, bổ tóc, trẻ lâu được trích trong Bản thảo cương mục.

Cách tiến hành:

• Hà thủ ô cạo vỏ, cắt mỏng manh phơi khô
• Tán bột nhuyễn
• Mỗi ngày uống 4g vào sáng sớm, chiêu thuốc bằng rượu

8.5. Bài thuốc trị máu nhiễm mỡ cao

nhờ vào công dụng hạ máu nhiễm mỡ, hà thủ ô cũng rất được dùng để làm giảm máu nhiễm mỡ. Cách tiến hành rất giản dị:

• Lấy 30g hà thủ ô đã chế hãm với khoảng 300ml nước
• Đun tới khi còn một nửa thì tắt lửa rồi nhắc xuống
• Chia ngày 2 lần uống, uống hết trong ngày

8.6. Bài thuốc hà thủ ô bổ can thận, đen tóc, dưỡng nhan

Bài thuốc từ hà thủ ô hầm gà rừng là một trong các bài thuốc giúp bổ can thận, đen râu tóc, dưỡng nhan, tăng cường sức khỏe, ngủ ngon hơn và được xem là bí kíp trường thọ. Bài thuốc này giành riêng cho những người thể lực suy kiệt, tóc bạc, sức khỏe yếu.

Cách tiến hành:

• Lấy 20g hà thủ ô, 30g nhân sâm, 2 con gà rừng, măng tây 15g
• Gà rừng rửa thật sạch sẽ, rửa thật sạch những vị thuốc trên tiếp theo đem hầm
• nêm gia vị gia vị vừa miệng và phân thành từng bữa cơm khi còn hơi ấm
• Nên dùng trong thời gian dài để sức khỏe hồi phục
• Có thể thay thế bằng gà ác hoặc chim bồ câu

8.7. Bài thuốc trị huyết hư, tóc bạc sớm

Bài thuốc này phối hợp hà thủ ô và trứng gà. Cách tiến hành giản dị:

• Trứng gà 2 quả, hà thủ ô chế 30g
• Hà thủ ô sắc nước 2 lần tiếp theo lọc bỏ bã
• Lấy nước sắc được thêm 2 quả trứng gà nấu chín
• Ăn ngày 1 lần. Dùng trong 1-2 tháng. Nếu cảm thấy nhiều có thể sụt giảm còn 1 quả trứng.

8.8. Chữa trị can thận âm hư, tóc bạc sớm, thiếu máu

Bài thuốc này chủ về tăng cường sức khỏe, cũng giống vậy bài thuốc từ gà rừng hầm.

• Hà thủ ô chế 6g, gan heo 250g, măng 50g, nấm rơm 50g, trứng gà 1 quả, muối hạt, rượu trắng, mì chính, nước tương, đường, bột năng, gừng, gia vị vừa miệng
• Hà thủ ô chế sắc lấy nước để làm nước lèo
• Gan heo rửa thật sạch, thái miếng vừa miệng tiếp theo xào sơ với gừng, tỏi, hành băm nhuyễn
• Tiếp tới xào thêm với măng, nấm rơm và đưa vào nước hà thủ ô
• sau khoản thời gian chín thì hòa chén nước với bột năng để đổ vào canh cho sánh. Đập thêm một quả trứng gà khuấy tan. nêm gia vị gia vị vừa miệng
• Ăn khi còn nóng

9. Hà thủ ô đỏ mua ở đâu? giá bán bao nhiêu?

Hà thủ ô đỏ là vị thuốc quý đã được đưa vào ứng dụng trong nhiều ngành nghề từ làm đẹp tới những sản phẩm hỗ trợ sức khỏe. Tùy vào từng mục đích sử dụng bạn có thể tìm mua hà thủ ô đã được bào chế theo những sản phẩm hoặc mua dưới dạng đã được sơ chế.

• so với hà thủ ô đỏ chế sẽ sở hữu giá từ 180.000đ – 250.000đ/500g
• so với hà thủ ô dạng viên hoàn, tùy từng vị vị thuốc được thêm vào sẽ sở hữu mức giá giá thành đắt hơn, từ 980.000đ – 1.200.000đ/hộp
• Ngoài ra, những sản phẩm có thành phần hà thủ ô cũng ước chừng trong nhiều mức giá từ 220.000đ – 450.000đ hoặc giá thành đắt hơn.

Bạn có thể tìm mua những sản phẩm từ hà thủ ô tại những nhà thuốc, hiệu thuốc y học cổ truyền hoặc trên những sàn thương mại điện tử uy tín. Nên tìm nắm rõ thời gian sản xuất, hạn sử dụng, hình ảnh thật của sản phẩm trước khi đặt hàng.

10. Lưu ý khi sử dụng hà thủ ô

Theo Bs. Nguyễn Thị Hằng, Hà thủ ô đỏ có nhiều công dụng so với sức khỏe. Tuy nhiên khi sử dụng quá liều hoặc trong trường hợp cơ địa nhạy cảm có thể bắt gặp một vài trong những phản ứng phụ như:

• Rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy khi sử dụng hà thủ ô còn tươi sống
• mất cân bằng điện giải, tê bì tay chân nếu dùng nhiều, dẫn tới nhuận trường quá mức thiết tha, làm chuyển biến điện giải, qua đó làm cho những cơ bị tê như kiến bò
• Có thể tác động tới gan nếu dùng quá liều

Ngoài ra trong trình tự sử dụng cần:

• Không nên ăn cá không vảy, kiêng gừng, tỏi, hành, tiết canh nếu dùng nhiều
• Không nên dùng cho những người có tiền sử ung thư hoặc chữa trị ung thư vú, ung thư tử cung
• Không nên dùng cho người bệnh chuẩn bị phẫu thuật
• Không nên dùng cho những người đang bị tiêu chảy, người viêm cơ, teo cơ do mất cân bằng điện giải
• Không nên dùng cho những người bị rối loạn tiêu hóa, viêm đường tiêu hóa, viêm dạ dày
• Không nên dùng cho trẻ dưới 3 tuổi, phụ nữ mang thai hoặc đang cho con nhỏ bú.